Oświetlenie akwarium to dla wielu osób sprawa oczywista. Taki zbiornik od razu przykuwa uwagę, stanowiąc element dekoracyjny wnętrza. Przede wszystkim jednak oświetlenie akwarium ułatwia obserwację podwodnego świata, a odpowiednio dobrane – podkreśla kolory ryb. Jest również nieodzownym elementem zapewniającym wzrost roślin wodnych. Już sam fakt pełnienia tylu różnorodnych funkcji sprawia, że by prawidłowo oświetlić akwarium trzeba poznać zarówno różne rozwiązania techniczne jak i wymagania ryb i roślin, które zamierzasz w zbiorniku pielęgnować. Cykl dnia i nocy w akwarium Zapewniając regularny cykl dnia i nocy wpływasz korzystnie na kondycję ryb i zapobiegasz rozregulowaniu ich naturalnego zegara biologicznego. W akwarium oświetlanym nieregularnie lub zbyt długo ryby są narażone na stres, ponieważ nie mogą odpocząć. Tak, ryby również śpią, choć czynią to zgoła inaczej niż my. Poza kwestiami czysto estetycznymi, światło umożliwia również rozwój roślin wodnych. Trzeba być świadomym tego, iż to właśnie żywe rośliny sprzyjają stworzeniu w akwarium właściwych warunków do życia, ustaleniu się równowagi biologicznej oraz ograniczają rozwój glonów. Zdrowe rośliny wzbogacają wodę w tlen oraz oczyszczają wodę z nadmiaru związków azotu i fosforu. Podstawowym czynnikiem (poza substancjami odżywczymi zawartymi w podłożu i wodzie) determinującym wzrost roślin jest oświetlenie. Jest ono na tyle istotne, że bez jego udziału utrzymanie w akwarium roślin innych niż mchy czy niektóre kryptokoryny jest niemożliwe. Jednak i one, by przetrwać, wymagają przynajmniej dostępu do światła słonecznego wpadającego do pomieszczenia przez okna. W akwarium oświetlanym nieregularnie lub zbyt długo ryby są narażone na stres, ponieważ nie mogą odpocząć. Tak, ryby również śpią, choć czynią to zgoła inaczej niż my. Mimo to pamiętaj, że światło słoneczne nie jest dobrym oświetleniem akwarium. Niewłaściwy kąt padania i zbyt duża intensywność (a jest ona zmienna w ciągu roku, co wiąże się z wysokością słońca na niebie) może prowadzić do niekontrolowanego rozwoju glonów. Ponadto w akwarium wystawionym na działanie słońca dochodzi do dużych wahań temperatury. Dysponując sztucznym oświetleniem zbiornika możesz sam dobrać odpowiednie natężenie, barwę światła i czas, w którym ma ono oświetlić akwarium. Jakie źródła światła stosuje się w akwariach Świetlówki Bez wątpienia świetlówki to dzisiaj najpopularniejsze źródła światła stosowane w akwarystyce. Mają postać szklanej rury, wypełnionej parami rtęci i argonem. Na obu końcach rury wbudowane są elektrody wolframowe. To właśnie między nimi dochodzi do wyładowań po przyłożeniu napięcia. W efekcie wyładowań powstaje niewidzialne promieniowanie ultrafioletowe, które następnie zmieniane jest przez luminofor w promieniowanie widzialne. A czym jest luminofor? To warstwa, która pokrywa szklaną rurę od środka i to ona decyduje o barwie światła, jego ilości oraz jakości. W akwarystyce stosuje są dwa typy świetlówek liniowych: T8 i T5. Główną wadą świetlówek jest fakt, iż ich efektywność spada z czasem i należy wymieniać je co 6-10 miesięcy. Ma to szczególne znaczenie w akwariach roślinnych. Z tych dwóch typów świetlówek świetlówki T5 (mające mniejszą średnicę w stosunku do T8) są droższe. Dają jednak mocniejsze światło przy tej samej długości rury. Obecnie świetlówki wypierane są przez nowoczesne i energooszczędne oświetlenie LED. Praktycznie wszystkie nowe zestawy akwariowe są wyposażone w ten typ oświetlenia. Właściciele starszych pokryw akwariowych nie są jednak skazani wyłącznie na świetlówki. Wiele firm oferuje lampy zbudowane w oparciu o diody, które montuje się za pomocą specjalnych adapterów w miejsce świetlówek T8 i T5 w pokrywach akwariowych. W ten sposób można oświetlić akwarium wykorzystując nowoczesne technologie, a przy tym nie rezygnować z pokrywy zakupionej kilka lat temu. Wysokoprężne lampy wyładowcze Lampy metalohalogenkowe HQI to wysokociśnieniowe lampy typu wyładowczego. Ich sercem jest żarnik osadzony w szklanej tubie. Tuba jest wypełniona mieszanką gazu szlachetnego, par rtęci i soli kwasów halogenowodorowych: fluorków, bromków, jodków i chlorków (nazywanych halogenkami). Światło w tych lampach powstaje dzięki wyładowaniu elektrycznemu między dwoma elektrodami. Prowadzi to do jonizacji gazu, wzrostu temperatury i ostatecznie emisji światła z rozjarzonych halogenków. Co ciekawe, poprzez modyfikację składu tej mieszaniny uzyskuje się światło o różnych temperaturach barwowych. Niestety lampy HQI emitują duże ilości ciepła, stąd też powinno się je stosować wyłącznie w obudowach przystosowanych do żarników o odpowiedniej mocy. Nie należy też zapominać, że lampy te emitują promieniowanie UV. Dlatego aby chronić skórę i oczy nie powinno się ich używać bez stosownego zabezpieczenia w oprawie w postaci szklanej szyby, która zatrzymuje promienie UV. Poza swoją zazwyczaj nie małą ceną, cechują się wysoką wydajnością. Ponadto w porównaniu do świetlówek nie tracą tak szybko parametrów strumienia świetlnego. W sprzedaży są dostępne żarniki w kilku podstawowych temperaturach barwowych. Lampy HQI wykorzystuje się do oświetlania dużych i na ogół głębokich (powyżej 60 cm) zbiorników roślinnych oraz wystawowych. Chętnie używają ich też akwaryści morscy. Oświetlenie LED Bezsprzecznie nowoczesną akwarystykę zdominowały lampy wykorzystujące technologię LED. Chociaż nie jest to najtańsze rozwiązanie, to niski pobór prądu oraz niezwykle estetyczne, żeby nie napisać designerskie, lampy sprawiają, że nowo zakładane akwaria na ogół wykorzystują właśnie ten typ oświetlenia. Lampy z diodami charakteryzują się wyjątkowo długą żywotnością. Raz wydane pieniądze zwalniają nas nawet na kilka lat z konieczności okresowego wymieniania świetlówek czy żarników. Podsumowanie Dobrze dobrane oświetlenie akwarium powinno cechować się nie tylko odpowiednią intensywnością, widmem ale także temperaturą barwową i energooszczędnością. Dodatkowo oświetlenie w akwarium nie powinno wpływać zbytnio na nagrzewanie wody. Ma to szczególne znaczenie podczas upałów w akwariach, w których oświetlenie zamontowane jest w pokrywie zbiornika. Pamiętaj również, że instalacje elektryczne powinny być instalowane zgodnie z zasadami bezpieczeństwa. Jeśli nie masz pewności czy potrafisz to zrobić dobrze, skorzystaj z pomocy wykwalifikowanego elektryka. Dawid Krótki